Bizden Haberler
2023-ENFLASYON DÜZELTMESİ
Vergi Usul Kanunu’nun enflasyon düzeltmesini düzenleyen mükerrer 298’inci maddesinin (A) fıkrası ve Geçici 33’inci maddesi kapsamında, tüm kurumlar vergisi mükellefleri ile bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ilk olarak 31.12.2023 tarihli bilançolarındaki Parasal Olmayan varlıklarını ve Parasal Olmayan İşletme kaynaklarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.
Gelir İdaresi Başkanlığı yayınladığı VUK tebliğ taslağı ile enflasyon düzeltmesinin usul ve esasları açıklanmış bulunmaktadır.
Enflasyon Düzeltmelerinde şirketlerin kuruluşundan itibaren (2003 ve 2004 yılı Enflasyon Düzeltmesi olduğu için en geri 31.12.2004 tarihine kadar geriye dönük verilerini) eskiye dönük bazı verileri bulmaları gerekecektir. Bu nedenle enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak önceden yapılması gereken hazırlıklar olup, şimdiden hazırlıklara başlanılmasını önermekteyiz.
2023 Yılı Sonu itibari ile Enflasyon Düzeltmesinde taşınmazlar, amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler, sermaye, yedekler, avanslar, depozitolar, peşin ödenmiş giderler gibi parasal olmayan kıymetler in işletmeye giriş tarihleri (1.1.2005 ile 31.12.2023 tarihi arasındaki dönem için) tespit edilip, Enflasyon Düzeltmesine ait ÜFE Endeksi ile arttırılacaktır. Diğer bir değişle Yeniden ÜFE ORANINDA DEĞERLEMESİ yapılmış olacaktır.
Enflasyon düzeltmesinin mükelleflerin LEHİNE veya ALEYHİNE etkisi olabileceği için, HESAPLAMALARIN ve PARASAL OLMAYAN KIYMETLERİN işletmeye giriş tarihlerinin HATASIZ OLMASI önem arz edecektir.
BİZE GÖRE YAPILMASI GEREKEN HAZIRLIKLAR KABACA ŞUNLARDIR;
Enflasyon düzeltmesinin en önemli unsuru PARASAL OLMAYAN VARLIKLAR ve PARASAL OLMAYAN KAYNAKLARIN hesaplara kaydedildiği tarihin tespit edilmesi çalışmasıdır. Bunun için;
— Mükelleflerin Taşınmazları ile Amortismana tabi tüm Varlıklarının (makine, taşıt araçları, demirbaşlar, ar-ge, haklar vb.) iktisap tarihlerini, iktisap bedellerini ve birikmiş amortisman tutarlarını gösteren bir çalışma yapılmalıdır.
–Mükelleflerin İşletme Sermayelerini ne zaman arttırıldığını ve Sermaye arttırımın tarihlerini ve artırım kaynaklarını belirlemelidirler. (Nakit mi?, Yedek Akçelerden mi? Ortaklar Cari Hesap Borçlarından mı? Geçmiş Yıl Karlarından mı? Belirlenmelidir.) Bu işlemlerin Defterlere kayıt tarihleri esas alınmalıdır. Defterlerden tespit edilememesi durumunda Ticaret Sicil Kayıtları da kullanılabilinir.
— Yedek Akçeleri ile diğer Tüm Fonların defterlerde bu hesaplara aktarılma kayıt tarihleri tek tek bulunmalıdır.
–Sipariş avansları, depozitolar, Yıllara Sari İnşaat Maliyetleri v.b. gibi tüm PARASAL OLMAYAN bilanço hesaplarının defterlere kayıt tarihleri, sipariş alma-verme veya hesap kapatma tarihleri tespit edilmelidir.
— Parasal Olmayan Kıymetlerden, Stoklar, Maddi Duran Varlıklar gibi bilanço kalemlerinin Değerlemeye tabi olanların değerleme zamanı ve değerleme esası belirlenmeli, bu varlıkların Enflasyon Düzeltmesine esas maliyet bedeli bulunmalıdır. Ayrıca Maliyet bedelleri içerisinde yer alan finansman maliyetlerinden, reel olmayan Finansman Maliyetlerinin tutarları hesaplanarak hazır edilmelidir. Yani, Parasal Olmayan Duran varlıkların bünyesinde aktifleştirilmiş bulunan finansman maliyetlerinin olup olmadığı, var ise tutarları ve hangi tarihlerde aktifleştirildikleri tutarlar tespit edilmelidir.
Enflasyon düzeltmesinde Özkaynaklar açısından bakıldığında, öz kaynakları güçlü işletmelerin vergisini azaltmakta, buna karşın borç ile işletilen ve Parasal Olmayan Varlıklarını Borçla finanse eden işletmelerde ise vergi arttırıcı etki yapmaktadır. 2023 Yılı Düzeltme işlemleri için Mükellefler Vergi ile karşı karşıya kalmayacaklardır. Ancak 2024 Yılının Birinci Geçici Vergi Döneminden itibaren bu işletmeler 2024 Yılında oluşacak Enflasyon nedeniyle oluşacak SERVET artışlarından dolayı EK VERGİ (Gelir ve Kurumlar Vergisi Oranında) ödemek zorunda kalacaklardır.
Bu nedenle Bilanço Esasına göre Defter tutan Vergi Mükelleflerin (Gelir veya Kurumlar Fark etmeden tümünün) 2024 yılı vergisi planlaması yapabilmeleri açısından, ya PARASAL OLMAYAN VARLIKLARINI işletmeden çıkarmaları gerekecek, ya da İşletme Sermayelerini veya PARASAL OLMAYAN KAYNAKLARINI arttırmaları gerekecektir.
İşletmeler dağıtmadıkları Geçmiş Yıllar Karlarını, “Yasal Yedekler” ve Olağanüstü Yedekler hesabında veya 570 Geçmiş Yıl Karlarında takip edebilmektedirler. Mükelleflerin çoğu Geçmiş Yıl Karlarından Yedek Akçeleri de ayırmamaktadır. Geçmiş Yıl Karları Hesabında yer alan bu tutarlar için enflasyon düzeltmesinin 2024 yılındaki VERGİ ETKİSİNİ hesap ederken olumsuz etkileyeceklerdir. Bu nedenle Geçmiş Yılların Karlarının SERMAYE veya YEDEK AKÇELERE eklenmesini önermekteyiz. Bunun için Olağanüstü bir genel kurul yaparak yıl sonuna kadar bu işlemleri yapmalarını öneririz.
İşletme Stoklarının “Fiili Maliyet tarihi”, “Toplulaştırılmış Yöntemler” ile değerlenecektir. Bu durumda Değerleme Katsayısı veya Düzeltme Tarihini İçeren Düzeltme Katsayısı ile düzeltilmesi mümkündür. Bu nedenle Stokların Değerlemesi açısından işletmenin hangi yöntemin avantajına olup olmadığı değerlendirilmelidir. Stokların Enflasyon Düzeltmesi, hem 31.12.2023 sonu Değeri hem de 2024 Geçici Vergi Dönemlerindeki değerleri Maliyet/Kar dengesini değiştireceği için, Dönem Sonu Stoklarının hangi Seviyede olması gerektiği çok önem arz etmektedir. Bu Değerlemelerin zorluk ve kolaylıkları yıl sonu gelmeden değerlendirilmelidir. İşletmenin 31.12.2023 sonu Stoklarının yüksek olması her zaman mükelleflerin enflasyon düzeltmesinde avantajı hale getirecektir. Bu nedenle işletmenin 2024 yılının ilk döneminde ihtiyacı olan stokların satın almasını Aralık 2023 ayında almalarını öneririz.
Kısaca Enflasyon Düzeltmesi, mükelleflerin dönem sonu işlemlerini daha detaylı olacağı için muhasebe departmanlarının hayli vaktini alacak olup, 31.12.2023 tarihine az zaman kalması nedeniyle siz değerli mükelleflerimizin hazırlık yapmalarını ve size söylediğimiz tavsiyeleri dikkate almalarını önemle hatırlatırız.
Çok geç kalmadan alınabilecek bazı tedbirler ile Enflasyon Düzeltmesi nedeniyle 2024 yılında oluşacak VERGİ ETKİSİNİN İşletme lehine çevrilebileceğinizi göstermek istedik. Mükelleflerimize önemsemek nedeniyle oluşacak OLUMSUZ VERGİ ETKİSİNİ son bir defa daha hatırlatarak, HAREKETE GEÇMELERİNİ ve BUGÜNDEN Hazırlıklara başlamalarını tavsiye ederiz.
ENFLASYON DÜZELTMESİNDEKİ
ÖNEMLİ HUSUSLAR
1- Bilanço usulüne tabi gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, kollektif, adi komandit ve adi şirketler enflasyon düzeltmesi yapacaklardır.
2- Yeni işe başlayanlar işe başlama tarihine değil, işe başlanılan tarih itibari ile enflasyon düzeltme şartı var mı buna bakarak karar verecek, işe başlanılan tarih itibariyle enflasyon muhasebesi şartları varsa yapacaklardır.
3- Bilanço usulünden hadler gereği işletme hesabı esasına geçecekler 2023 yılını enflasyona göre düzeltecek. 2024 yılında düzeltilmiş bu rakamlara göre işletme hesabı esasına göre defter tutacaklar.
4- İşletme hesabından hadler gereği bilanço usulüne geçecekler 2023 yılında zaten işletme hesabı esasına tabi olmalarından (işletme hesabı esasına tabi olanlar kapsam dışıydı) dolayı 2023 yılı için bir şey yapmayacak. İşletme hesap özetini olduğu gibi beyan edecekler.
2024 yılında ilk düzeltme işlemlerini bilanço usulüne geçtikleri tarih itibariyle VUK geçici 33. madde ile tebliğ 3. bölüme göre yani vergisiz. İlk düzeltme işleminden sonraki dönemler ( geçici vergi dönemleri için) VUK 298/A ile tebliğ 4. bölüme göre vergili olarak yapacaklardır.
5- Tasfiye halinde olanlar 2023 yılı içinde tasfiye işlemini bitirirse (tescille), 2023 yılı için enflasyon düzeltmesi yapmazlar. Ancak tasfiye süreci 2024 yılına sarkarsa 2023 yılı sonu itibariyle oluşacak bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.
6- 2024 yılı içinde işi bırakanlar 2023 yılı için enflasyon düzeltmesi yapacaklardır vergisiz olarak. 2024 yılı kıst dönem için ise vergili enflasyon düzletmesi yapacaklardır.
7- Devir/Birleşme halinde Devralan şirket, devrolunan şirketin 2023 yılı bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutacaktır.
8- Nevi değiştirme halinde örnek Ltd den A.Ş. geçilmesi halinde Ltd’ nin 2023 yılı bilançosu enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak.
9- Gelir/Kurum mükellefi olup, kazançları istisna olanlar da enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır. Ancak oluşacak enflasyon düzeltme olumlu farkının (karının) vergiye tabi olup olmayacağı net değildir gri bir alandır. Diğer bir ifade ile esas faaliyet karı istisna olması sebebiyle bunun enflasyona tabi tutulmasından doğacak karda vergi dışı olmalı kanaatimizce.
10- Kurumlar vergisinden muaf olanlar (örnek vakıf üniversiteleri) ve bilanço esasına göre defter tutanlar için enflasyon düzeltmesi isteğe bağlıdır.
11- Serbest meslek erbabları yani bizler, envantere ve Dbs sistemine kayıtlı araçlarımız için enflasyona göre düzeltilmiş araç değerleri üzerinden amortisman ayırabileceğiz.
12- Enflasyon düzeltme kayıtları defterlere ne zaman kayıt edilecek?
2023 yılı kayıtları G.V mükellefleri için 31.03.2024, K.V. mükellefleri için 30.04.2024 tarihine kadar kayıt edilecek. ( Uzatma olması halinde uzatma tarihi)
Peki hangi deftere 2023 mü 2024 mü tebliğde yok.
Kanaatimce 2023 defterine Aralık ayına kayıt olmalı. E- Defter ve Berat sistematiği de buna müsait Aralık 2023 beratı ister aylık ister üç aylık olsun, G.V. mükellefleri aralık ayını Mart/2024 sonu, K.V. mükellefleri aralık ayını Nisan 2024 sonu verebiliyor. 2023 sonuna kayıt atıp, 2024 düzeltilmiş değerler ile başlamak daha uygun.
13- 2023 yılının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan enflasyon karı geçmiş yıllar karlarına, enflasyon zararı ise geçmiş yıllar zararına atılıp kapatılacaktır.
2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan ve geçmiş yıllar karlarına atılan tutarlar vergiye tabi olmayacak. Zarar varsa geçmiş yıllar zararına atılan tutarlar zarar olarak kabul edilmeyecektir.
2023 karı enflasyon düzeltmesi dikkate alınmadan belirlenecektir.
14- 2024 yılı enflasyon düzeltmesi karları geçici vergiler itibariyle ve hesap dönemleri sonu itibariyle 698 hesap 690 dönem kar veya zararına aktarılıp kapatılacağından dönem karına gidecek ve enflasyon düzeltmesi vergili olacaktır. G.V. veya K.V. tabi olacak.
Yine 2024 yılı enflasyon düzeltmesi zararları da 698 hesaptan 690 hesaba virmanlanarak dönem zararına gidecektir.
15- Parasal olmayan PASİFLERİ, parasal olmayan AKTİFLERİNDEN fazla olanlar avantajlı diyebiliriz yani DAHA AZ VERGİ ÖDEYECEKLERDİR genel olarak. Her firma özelinde ayrı bakmak gerekli.
16- BORCU YÜKSEK OLAN FİRMALARDA, borç ile ne alındığına bakmak gerekli. STOĞA emtia alınmış veya YATIRIM yapılmış ise BORÇLANMANIN YÜKSEK VERGİ ETKİSİ OLUR. (Stok ve yatırım PARASAL OLMAYAN kalem olduğundan değerleneceğinden ve karşı ayağı olan borç tutarı PARASAL OLDUĞUNDAN değerlenmeyeceğinden)
BORCUN YÜKSEK VERGİ ETKİSİ OLMAMASI ÖZ SERMAYESİNİN BORÇ TUTARINDAN FAZLA OLMASI HALİNDE YÜKSEK VERGİ ETKİSİ OLMAZ, YANİ DÜZELTMEDEN KAYNAKLI VERGİ DOĞMAZ.
17- 2023 yıl sonu gelmeden maddi ve maddi olmayan duran varlıkların defter kayıt tarihlerinin, sermaye içinde yer alan değerlerin bugüne gelişi nakit, ayni, geçmiş yıl karları, fonlar gibi kaynaklardan oluşması mümkün olabilir. (Ödeme, mülkiyetin intikali ve tescil tarihlerinin bilinmesi önemli)
18- STOKLARIN DÜZELTİLMESİNDE AVANTAJLI OLUNAN YÖNTEMİN BELİRLENMESİ ÖNEMLİ, bunun için STOK DEVİR HIZINI 2023 SONU İTİBARİYLE BULUNUZ. STOKLARI, stok devir hızına göre mi yoksa ortalama yönteme göre mi düzelteceğiz karar verme sürecinde ihtiyaç olacaktır.
19- 2023 SONU GELMEDEN AVANTAJLI OLMAK İÇİN NELER YAPILMALI?
NAKİT SERMAYE ARTIŞI YAPIN.
Nakit sermaye artırımı yapılabilir. Ltd şirketler için hazır asgari kuruluş sermayesi artırılmışken ki ileride Bakanlık asgari sermaye tutarının altındakiler için artırım arayabilir.
Ltd şirketlerde 24 ayda nakit taahhüt kapatılabilir. A.Ş. ler için 1/4 ödeme şartı var yalnız.
331 ORTAKTAN ALACAKLARI SERMAYEYE EKLEYİN.
331 hesapta olan tutarlar gerek kararda gerek se sermaye ödendi tespit raporunda firmaya nakden konuldu tespiti ile rapor yazılarak sermayeye eklenmeli.
Öz Sermaye > Duran Varlıklar + Stoklar
dengesinde öz sermaye ne kadar yüksek olursa kar yazmayız.
Ayrıca sermaye artırımı ile yüksek öz kaynağa sahip olmakla;
Daha az finansman gider kısıtlaması daha az kkeg
Örtülü sermayeye takılmama
Sermayenin öz kaynak içinde 1/2 oranda korunma şartlarını sağlarız.
ÖZ SERMAYE KALEMLERİ İÇİNDE YER ALAN UNSURLARIN ÖRNEK GEÇMİŞ YIL KARLARININ SERMAYEYE EKLENMESİ İLE AYRI HESAP OLARAK BİLANÇODA YER ALMASININ ENFLASYON DÜZELTMESİNDE ETKİSİ AYNIDIR.
MADDİ DURAN VARLIKLAR İÇİNDE YER ALAN ANCAK HURDA OLANLAR VEYA FİİLEN BULUNMAYANLAR İÇİN FATURA KESİLİP İŞLETMEDEN YIL SONUNA KADAR ÇIKILABİLİR. 2024 TE DEĞERLENMEZ BÖYLECE.
TASFİYE SÜRECİNDE OLAN FİRMALARIN SÜRECİNİN İVEDİLİKLE 2023 SONUNA KADAR BİTİRİLİP TESCİL ETTİRİLMESİ, 2024 YILINA SARKITILMAMASI.
2023 SONU STOK VE DURAN VARLIKLARIN FAZLA OLMASI AVANTAJ SAĞLARKEN Kİ 2023 SONU STOKLAR İLERLEYEN ZAMANDA SATILAN MALIN MALİYETİNE YÜKSEK DEĞERLENMİŞ DEĞERLE GİDECEKTİR. ANCAK 2024 TE SATILMAMASI HALİNDE YANİ STOK UZUN KALMASI HALİNDE DEVİR HIZI DÜŞÜK STOKLARDA VERGİ ETKİSİ YÜKSEK OLUR.
GENEL OLARAK 2024 TE DEVİR HIZI DÜŞÜK YÜKSEK STOKLA ÇALIŞMAK DEZAVANTAJLIDIR.
20- ÖZ SERMAYE İÇİNDE YER ALAN BAZI FONLAR 2024 VE İZLEYEN YILLARDA DÜZELTİLMEDEN BİLANÇODA İZLENECEĞİNDEN (BUNLAR PARASAL ADDEDİLİYOR) BU UNSURLARIN SERMAYEYE EKLENMESİ HALİNDE SERMAYE YE DÖNÜŞECEĞİNDEN VE DEĞERLENECEĞİNDEN ENFLASYON DÜZELTMESİNDE ZARAR YARATIR. AVANTAJ YARATAN UNSURLAR
Vuk 280/A 1. maddesiyle oluşturulan fonlar
Gvk 84. ve Kvk 3. maddeleri kapsamında oluşturulan hibe fonlar
VARLIK BARIŞI kapsamında işletmeye konulan PARASAL NAKİT VARLIKLAR SERMAYEYE EKLENMELİ. 2024 VE DEVAMINDA VERGİ AVANTAJI YARATIR.
21- KAYITLARA GİRİŞ TARİHİ BİLİNMEYEN VE FATURASINA ULAŞILAMAYAN MİZANDA BULUNAN ATİKLER
İşletmeye girdiği AY bilinmiyorsa, işletmeye girdiği YILIN İLK AYI
İşletmeye girdiği YIL bilinmiyorsa, İŞLETMENİN FAALİYETE GEÇTİĞİ YILIN İLK AYI
Her hal ve şartta yıl bilinmiyorsa en eski tarih olarak 2005 OCAK ayına gidilebilir.
22- 2024 TE KKEG KALEMİ DE ENFLASYON DÜZELTMESİNE TABİ OLACAĞINDAN, KKEG’NİN KKEG’SİNİ YARATIP BİRDE BURDAN VERGİ VERMEYİN.
Binek oto giderleri
Finansman gider kısıtlaması
Stok affında 296 geçici hesaba alınan tutarlardan sonradan 689 hesaba kkeg yazılan tutarlar.